Do końca XIII wieku tereny Litwy zamieszkiwały liczne plemiona, które nie tworzyły zwartego organizmu państwowego. Dopiero od XIII wieku związkom plemiennym zaczęli przewodzić książęta – kunigasi - spośród których największe znaczenie mieli Ryngoldowiczowie, których najlepszym przedstawicielem był Mendog (Mindaugas). Ok. 1235 roku, pod wpływem zagrożenia najpierw ze strony zakonu kawalerów mieczowych (od 1202), a następnie zakonu krzyżackiego (od 1237 roku), Mendog zjednoczył litewskie plemiona i skupił władze w jednym ręku. W 1251 roku pod naciskiem zakonów, Mendog przyjął chrzest, a w 1253 otrzymał od papieża koronę i koronouje się w Nowogródku jako jedyny w historii król Litwy. Mendog z powodzeniem walczył z sąsiadami tj. z Krzyżakami, Tatarami, Polską i Rusią. W 1261 porzucił chrześcijaństwo. Panowanie Mendoga zakończyło się gwałtownie w 1263 roku, po zabójstwie władcy. Po śmierci Mendoga państwo litewskie rozpadło się.

"Chrzest Litwy", Jan Matejko

Mendoga godnie zastąpił w 1315 r. Giedymin (Gediminas), który rządził przez ponad 20 lat. Skuteczne rządy doprowadziły do umocnienia się państwa i dobrych stosunków z Królestwem Polskim (np. żoną Kazimierza Wielkiego była córka Giedymina, Aldona, która na chrzcie przyjęła imię Anna).

Olgierd i Kiejstut: synowie Giedymina, sprawowali rządy od 1344. W 1377 śmierć Olgierda, jednego z największych średniowiecznych polityków. Litwa znalazła się w trudnej sytuacji, ze względu na częste najazdy Krzyżaków.